Η αύξηση του πληθυσμού θα μπορούσε να σταματήσει μέχρι το 2050, προτού μειωθεί σε μόλις 6 δισεκατομμύρια ανθρώπους στη Γη το 2100, όπως αποκαλύπτει μια νέα ανάλυση των τάσεων των γεννήσεων.
Η μελέτη, η οποία ανατέθηκε από τη μη κερδοσκοπική οργάνωση The Club of Rome, προβλέπει ότι αν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις, ο παγκόσμιος πληθυσμός, ο οποίος σήμερα είναι 7,96 δισεκατομμύρια, θα κορυφωθεί στα 8,6 δισεκατομμύρια στα μέσα του αιώνα, προτού μειωθεί κατά σχεδόν 2 δισεκατομμύρια πριν από το τέλος του αιώνα.
Η πρόβλεψη αυτή είναι τόσο καλή όσο και κακή είδηση για την ανθρωπότητα: Η κατακόρυφη μείωση του ανθρώπινου πληθυσμού θα ανακουφίσει ελαφρώς τα περιβαλλοντικά προβλήματα της Γης, αλλά απέχει πολύ από το να είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για την επίλυσή τους.
Και η μείωση των πληθυσμών θα καταστήσει την ανθρωπότητα συνολικά γηραιότερη και θα μειώσει το ποσοστό των ατόμων σε ηλικία εργασίας, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τους νέους για τη χρηματοδότηση της υγειονομικής περίθαλψης και των συντάξεων. Οι ερευνητές – μέλη της συλλογικότητας Earth4All, η οποία αποτελείται από περιβαλλοντολόγους και οικονομολόγους – δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στις 27 Μαρτίου σε ένα έγγραφο εργασίας.
“Γνωρίζουμε ότι η ταχεία οικονομική ανάπτυξη σε χώρες με χαμηλό εισόδημα έχει τεράστιο αντίκτυπο στα ποσοστά γονιμότητας”, δήλωσε ο Per Espen Stoknes, διευθυντής του Κέντρου Αειφορίας στη Νορβηγική Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων και επικεφαλής του έργου Earth4All. “Τα ποσοστά γονιμότητας μειώνονται καθώς τα κορίτσια αποκτούν πρόσβαση στην εκπαίδευση και οι γυναίκες ενισχύονται οικονομικά και έχουν πρόσβαση σε καλύτερη υγειονομική περίθαλψη”.
Η μελέτη αποτελεί συνέχεια της μελέτης της Λέσχης της Ρώμης “Όρια στην ανάπτυξη” του 1972, η οποία προειδοποίησε τον κόσμο για μια επικείμενη “πληθυσμιακή βόμβα”. Το νέο αποτέλεσμα αποκλίνει από άλλες πρόσφατες πληθυσμιακές προβλέψεις. Για παράδειγμα, το 2022, τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούσαν ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έφτανε τα 9,7 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050 και θα αυξανόταν στα 10,4 δισεκατομμύρια μέχρι το 2100. Εκτιμήσεις του ΟΗΕ πριν από μια δεκαετία έδειχναν ότι ο πληθυσμός θα έφτανε τα 11 δισεκατομμύρια.
Άλλα μοντέλα προβλέπουν την αύξηση του πληθυσμού με βάση παράγοντες που επηρεάζουν την κοινωνική ανεξαρτησία και τη σωματική αυτονομία των γυναικών, όπως η πρόσβαση στην εκπαίδευση και την αντισύλληψη. Το μοντέλο της Earth4All είναι ελαφρώς πιο πολύπλοκο, ενσωματώνοντας μεταβλητές που συνδέονται με το περιβάλλον και την οικονομία. Αυτές περιλαμβάνουν την ενεργειακή αφθονία, την ανισότητα, την παραγωγή τροφίμων, τα επίπεδα εισοδήματος και τις επιπτώσεις της μελλοντικής υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Το μοντέλο προέβλεψε δύο πιθανά αποτελέσματα για τον μελλοντικό ανθρώπινο πληθυσμό. Στην πρώτη, “business-as-usual” περίπτωση -στην οποία οι κυβερνήσεις συνεχίζουν την τρέχουσα πορεία αδράνειας, δημιουργώντας οικολογικά εύθραυστες κοινότητες ευάλωτες σε περιφερειακές καταρρεύσεις- ο πληθυσμός θα ανέβαινε στα 9 δισεκατομμύρια άτομα μέχρι το 2050 και θα μειωνόταν στα 7,3 δισεκατομμύρια το 2100. Το δεύτερο, πιο αισιόδοξο σενάριο – κατά το οποίο οι κυβερνήσεις επενδύουν στην εκπαίδευση, στη βελτίωση της ισότητας και στις πράσινες μεταβάσεις – θα είχε ως αποτέλεσμα 8,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη μέχρι τα μισά του αιώνα και 6 δισεκατομμύρια μέχρι το 2100.
Η ομάδα διερεύνησε επίσης τη σχέση μεταξύ των πληθυσμιακών μεγεθών και της ικανότητας του πλανήτη να συντηρεί τους ανθρώπινους πληθυσμούς. Διαπίστωσαν ότι, σε αντίθεση με τις δημοφιλείς μαλθουσιανές αφηγήσεις, το μέγεθος του πληθυσμού δεν είναι ο βασικός παράγοντας που οδηγεί στην κλιματική αλλαγή. Αντιθέτως, επέρριψαν την ευθύνη στα υψηλά επίπεδα κατανάλωσης των πλουσιότερων ατόμων του κόσμου, τα οποία, όπως λένε, πρέπει να μειωθούν.
“Το κύριο πρόβλημα της ανθρωπότητας είναι η κατανάλωση άνθρακα και βιόσφαιρας και όχι ο πληθυσμός”, δήλωσε ο Jorgen Randers, ένας από τους μοντελοποιητές στη Νορβηγική Σχολή Επιχειρήσεων και μέλος της Earth4All. “Τα μέρη όπου ο πληθυσμός αυξάνεται ταχύτερα έχουν εξαιρετικά μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα ανά άτομο σε σύγκριση με τα μέρη που έφθασαν στην κορύφωση του πληθυσμού πριν από πολλές δεκαετίες”