Η ολική ηλιακή έκλειψη του 2024, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 8 Απριλίου, θα φέρει σε τμήματα του Μεξικού, των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά στιγμές σκοταδιού που θα μοιάζουν με αυγή ή σούρουπο ακριβώς στη μέση της ημέρας. Γνωστό ως ολική ηλιακή έκλειψη, το φυσικό φαινόμενο συμβαίνει όταν το φεγγάρι βρίσκεται παροδικά ανάμεσα στον ήλιο και τη Γη. Σύμφωνα με τη NASA, δεν θα υπάρξει άλλη ολική ηλιακή έκλειψη ορατή από τις όμορες Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι το 2044. Η τελευταία φορά που σημειώθηκε ολική έκλειψη τέτοιας διάρκειας στη Βόρεια Αμερική ήταν στις 16 Ιουνίου 1806, όταν μια ολική έκλειψη ηλίου διάρκειας έως και 4 λεπτών και 55 δευτερολέπτων διέσχισε τις ΗΠΑ από την Μπάχα Καλιφόρνια έως το Κέιπ Κοντ μέσω Αλμπουκέρκι, Κάνσας Σίτι, Κλίβελαντ και Βοστώνης. Θα είναι η πιο σκοτεινή ολική έκλειψη ηλίου στις ΗΠΑ εδώ και 217 χρόνια.
Τι είναι η ολική έκλειψη ηλίου;
Υπάρχουν διάφοροι τύποι εκλείψεων, οι οποίοι προσφέρουν διαφορετικές όψεις είτε του ήλιου είτε της σελήνης. Όπως εξηγεί η NASA, “μια ηλιακή έκλειψη συμβαίνει όταν το φεγγάρι περνάει ανάμεσα στον ήλιο και τη Γη, ρίχνοντας μια σκιά στη Γη που είτε εμποδίζει πλήρως είτε μερικώς το φως του ήλιου σε ορισμένες περιοχές”. Μια ολική έκλειψη ηλίου σημαίνει ότι το φεγγάρι θα αποκλείσει εντελώς το πρόσωπο του ήλιου, και αν βρίσκεστε στη διαδρομή της έκλειψης, θα μπορείτε να δείτε το στέμμα του ήλιου και την εξωτερική ατμόσφαιρα, εφόσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες. Άλλοι τύποι εκλείψεων, όπως η μερική έκλειψη ηλίου, συμβαίνουν όταν το φεγγάρι καλύπτει μόνο ένα μέρος του ήλιου, με αποτέλεσμα να σχηματίζει ένα σχήμα ημισελήνου.
Η ολική έκλειψη ηλίου συμβαίνει όταν το φεγγάρι καλύπτει ολόκληρο το πρόσωπο του ήλιου.
Πώς μπορείτε να παρακολουθήσετε με ασφάλεια μια ολική ηλιακή έκλειψη;
Οι ηλιακές εκλείψεις δεν είναι μόνο ιδιαίτερες λόγω της σχετικής σπανιότητάς τους, αλλά είναι μοναδικές και ως προς τον τρόπο παρακολούθησής τους. Για τα λίγα λεπτά που το φεγγάρι αποκλείει πλήρως τον ήλιο – γνωστά ως ολική – οι θεατές μπορούν να κοιτάξουν απευθείας τον ήλιο χωρίς προστασία των ματιών. Οποιαδήποτε άλλη στιγμή, συμπεριλαμβανομένων των ωρών πριν και μετά την ολικότητα, όταν θα δείτε μια μερική έκλειψη, είναι σημαντικό να φοράτε προστατευτικό εξοπλισμό για τα μάτια, όπως γυαλιά ηλιακής έκλειψης. “Μόλις δείτε έστω και λίγο από τον λαμπερό ήλιο να επανεμφανίζεται μετά την ολικότητα, βάλτε αμέσως ξανά τα γυαλιά έκλειψης ή χρησιμοποιήστε ένα φορητό ηλιακό παρατηρητήριο για να κοιτάξετε τον ήλιο”, εξηγεί η NASA.
Πόσο συχνά συμβαίνουν ολικές ηλιακές εκλείψεις;
Οι ηλιακές εκλείψεις, του ενός ή του άλλου είδους, συμβαίνουν μεταξύ δύο και πέντε φορές το χρόνο. Οι ολικές εκλείψεις συμβαίνουν περίπου μία φορά κάθε 18 μήνες. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι μία θα είναι ορατή από το σπίτι σας τόσο συχνά. Σύμφωνα με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, μια ολική ηλιακή έκλειψη είναι ορατή από οποιοδήποτε μέρος περίπου μία φορά κάθε 400 χρόνια.
Για παράδειγμα, η τελευταία ολική έκλειψη ηλίου που ήταν ορατή από τις Ηνωμένες Πολιτείες συνέβη το 2017 και ακολούθησε μια διαδρομή από το Όρεγκον προς τη Νότια Καρολίνα. Φέτος, η διαδρομή της ηλιακής έκλειψης θα ξεκινήσει από το Τέξας και θα κινηθεί βορειοανατολικά προς το Μέιν. Η επόμενη ολική έκλειψη ηλίου θα συμβεί το 2026 και θα είναι ορατή από την Αρκτική, τη Γροιλανδία, την Ισλανδία και τη βόρεια Ισπανία.
Πόσο διαρκούν οι ολικές ηλιακές εκλείψεις;
Οι ολικές ηλιακές εκλείψεις μπορεί να διαρκέσουν από μερικά δευτερόλεπτα έως αρκετά λεπτά. Η διαφορά στη διάρκεια της ολικής έκλειψης έχει να κάνει με το πόσο μακριά βρίσκονται ο ήλιος, η σελήνη και η Γη σε κάθε δεδομένη στιγμή, καθώς τα δύο τελευταία σώματα κινούνται σε ελλειπτικές τροχιές.
Όταν η Γη βρίσκεται πιο μακριά από τον ήλιο -κάτι που κάνει το άστρο να φαίνεται μικρότερο- και η σελήνη βρίσκεται πιο κοντά στη Γη -κάτι που κάνει το φεγγάρι να φαίνεται μεγάλο- η ολικότητα μπορεί να διαρκέσει πάνω από επτά λεπτά. Όπως αναφέρει το Astronomy Mag, αυτές οι συνθήκες θα ευθυγραμμιστούν σε περίπου 160 χρόνια, όταν σε μια ηλιακή έκλειψη στις 16 Ιουλίου 2186, θα δούμε σχεδόν επτάμισι λεπτά ολικότητας.
Στο άλλο άκρο, αν η Γη βρίσκεται στο κοντινότερο σημείο της προς τον ήλιο και το φεγγάρι στο πιο απομακρυσμένο σημείο του από τη Γη, οι άνθρωποι δεν θα δουν μια ολική έκλειψη ηλίου, ακόμη και αν όλα τα ουράνια σώματα βρίσκονται σε ευθεία γραμμή. Δεδομένου ότι η ολικότητα εξαρτάται από την οπτική γωνία του θεατή, αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο κάθε πόλη θα βιώσει διαφορετικά την έκλειψη του 2024.
Φέτος, η ολικότητα θα διαρκέσει λίγο περισσότερο από τέσσερα λεπτά σε ορισμένες περιοχές, δηλαδή σημαντικά περισσότερο από τα δύο λεπτά που έζησαν οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της έκλειψης του 2017. Όπως σημειώνει η NASA, “κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης ηλίου του 2017, το φεγγάρι βρισκόταν λίγο πιο μακριά από τη Γη από ό,τι θα είναι κατά τη διάρκεια της επερχόμενης ολικής έκλειψης ηλίου, με αποτέλεσμα η διαδρομή εκείνης της έκλειψης να είναι λίγο πιο λεπτή”. Πριν από επτά χρόνια, το μονοπάτι της ολικότητας -που δείχνει ποια μέρη του κόσμου θα μπορέσουν να δουν την ολική έκλειψη ηλίου- είχε πλάτος μόνο περίπου 62 έως 71 μίλια. Φέτος, η διαδρομή αυτή έχει πλάτος από 108 έως 122 μίλια. “Αυτό σημαίνει ότι ανά πάσα στιγμή αυτή η έκλειψη καλύπτει περισσότερο έδαφος”, εξηγεί η NASA.
Πώς να διαβάσετε τους χάρτες που δείχνουν τη διαδρομή της ηλιακής έκλειψης
Όπως σημειώνεται, η φετινή διαδρομή της ολικότητας έχει πλάτος περίπου 110 μίλια. Οι πόλεις που βρίσκονται πιο κοντά στο κέντρο του μονοπατιού θα διατηρήσουν το απόλυτο σκοτάδι περισσότερο από ό,τι εκείνες που βρίσκονται στις άκρες. Εκτός από τη μεγαλύτερη διάρκεια της ολικότητας σε σχέση με το 2017, η φετινή διαδρομή ολικότητας καλύπτει πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές από την προηγούμενη. Αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι θα μπορέσουν να βιώσουν την ολική έκλειψη ηλίου.
Ο χάρτης της ηλιακής έκλειψης του 2024 από τη NASA δείχνει πού θα συμβεί στις 8 Απριλίου.
Οποιοδήποτε μέρος της χώρας που δεν βρίσκεται εντός της διαδρομής μπορεί να δει μια μερική έκλειψη, και όσο πιο κοντά βρίσκεται μια τοποθεσία στη λωρίδα, τόσο μικρότερη θα είναι η ημισέληνος του ορατού ήλιου. Σε αυτές τις τοποθεσίες, δεν θα είναι ασφαλές να κοιτάξετε απευθείας την έκλειψη χωρίς προστατευτικά γυαλιά ή συσκευή θέασης.
Πού είναι τα καλύτερα μέρη για να δείτε την ολική έκλειψη ηλίου του 2024;
Σύμφωνα με τη NASA, πόλεις στο Τέξας, την Οκλαχόμα, το Αρκάνσας, το Μιζούρι, το Ιλινόις, το Κεντάκι, την Ιντιάνα, το Οχάιο, την Πενσυλβάνια, τη Νέα Υόρκη, το Βερμόντ, το Νιου Χάμσαϊρ, το Μέιν και μικρά τμήματα του Τενεσί και του Μίσιγκαν θα βιώσουν την ολική έκλειψη ηλίου. Τμήματα του Μεξικού και του Καναδά θα εμπίπτουν επίσης στη διαδρομή της έκλειψης.
Ακολουθεί μία λίστα με 12 πόλεις που θα έχουν το προνόμιο όσοι τις επισκεφτούν να απολαύσουν το μοναδικό φαινόμενο
- Mazatlán, Mexico
- Torreón, Mexico
- Russellville, Arkansas
- Cape Girardeau, Missouri
- Carbondale, Illinois
- Bloomington, Indiana
- Cleveland, Ohio
- Erie, Pennsylvania
- Buffalo, Νέα Υόρκη
- Niagara, Ontario
- Burlington, Vermont
- Houlton, Maine
Η Ευρώπη εκτός παρατήρησης
Η επόμενη ολική έκλειψη ηλίου που θα είναι ορατή από την Ευρώπη πραγματοποιείται στις 12 Αυγούστου 2026. Η επόμενη μερική έκλειψη ηλίου στην Ελλάδα είναι σε 1242 ημέρες, τη Δευτέρα 08/02/2027.