Οι ναρκισσιστές ζουν με συναισθηματική μη διαθεσιμότητα, περιορισμένη συναισθηματική ενσυναίσθηση, μεγαλομανία, υπερευαισθησία και έναν επιφανειακό και φανταχτερό τρόπο ζωής, όπου τα πράγματα είναι συνήθως για επίδειξη. Αυτές οι κόκκινες σημαίες δεν αποτελούν έκπληξη για κάποιον που έχει βιώσει έναν ναρκισσιστή στη ζωή του. Ωστόσο, πολλά από αυτά τα σημάδια αναγνωρίζονται μόνο εκ των υστέρων και αφού ένα άτομο έχει βιώσει συναισθηματικό τραύμα που προκλήθηκε από έναν ναρκισσιστή.
Εκτός από τις εξωτερικές εκδηλώσεις αυτοπεποίθησης, εσωτερικά, οι περισσότεροι ναρκισσιστές έχουν εύθραυστο εγώ, μπορεί να είναι υπερευαίσθητοι στην απόρριψη και είναι εξαιρετικά ανασφαλείς. Πολλοί βιώνουν επίσης συνήθως σημαντική ζήλια για τους άλλους και μπορούν να θέτουν τον εαυτό τους σε ανταγωνισμό με τους άλλους, γεγονός που μπορεί να συμβάλλει στην επιζήμια συμπεριφορά τους στις σχέσεις. Για παράδειγμα, κάποιοι μπορεί να γνωρίζουν έναν ναρκισσιστή φίλο που θέλει πάντα αυτό που έχει ο άλλος – ρούχα, αυτοκίνητο, δουλειά, είδος συντρόφου κ.λπ.
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες συμπεριφορές που είναι εξίσου συχνές και προκαλούν σημαντική ζημιά στις σχέσεις τους ή στην ικανότητά τους να διατηρήσουν μια σχέση. Ακολουθούν τρεις κοινές συμπεριφορές στις οποίες επιδίδονται οι ναρκισσιστές και οι οποίες μπορούν να βλάψουν μια σχέση:
Τέλεια συγχρονισμένες “απορρίψεις”
Ένας ναρκισσιστής συνήθως “φαντάζει” ή απορρίπτει μια σχέση τις πιο ακατάλληλες στιγμές, όπως όταν ο σύντροφός του είναι πιο ευάλωτος ή όταν ένας φίλος έχει μεγαλύτερη ανάγκη από καθησυχασμό, συμπόνια και συναισθηματική υποστήριξη. Μπορεί να φύγουν αυθαίρετα αν ο σύντροφός τους αρρωστήσει, κάνει ιατρικές εξετάσεις, απολυθεί από τη δουλειά του ή αν ένας φίλος αγωνίζεται μετά από χωρισμό ή οικογενειακό πρόβλημα. Παρομοίως, συνήθως εγκαταλείπουν τις σχέσεις όταν το άτομο αυτό έχει εξυπηρετήσει τον σκοπό του, κάτι που παρατηρείται συχνότερα σε όσους εμφανίζουν χαρακτηριστικά της Σκοτεινής Τριάδας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πολλοί ναρκισσιστές έχουν συνήθως χαμηλή αυτογνωσία και έλλειψη διορατικότητας, γεγονός που τους καθιστά περιορισμένους στην αξιολόγηση της συμπεριφοράς τους. Εκτός από εκείνους με χαρακτηριστικά της Σκοτεινής Τριάδας ή τους κοινωνιοπαθείς που δεν έχουν τύψεις και ενσυναίσθηση, άλλοι ναρκισσιστές μπορεί να μην προσπαθούν σκόπιμα να βλάψουν άλλους. Με απλά λόγια, οι ανασφάλειές τους, οι φόβοι τους και η περιορισμένη ικανότητά τους να συμπάσχουν με τους άλλους θα αναλάβουν την εξουσία κατά τη διάρκεια στρεσογόνων περιόδων, πυροδοτώντας εγωιστική συμπεριφορά και την ανάγκη να φροντίζουν μόνο για τον εαυτό τους. Όταν οι άλλοι στη ζωή τους χρειάζονται υποστήριξη, αφαιρείται η προσοχή και η εξωτερική επικύρωση που αναζητούν από αυτούς και τοποθετείται στο άτομο που χρειάζεται βοήθεια, πυροδοτώντας τις ανασφάλειές τους και αυξάνοντας τον κίνδυνο απόρριψης.
Συναισθηματική κακοποίηση
Τα στοιχεία της ναρκισσιστικής συναισθηματικής κακοποίησης περιλαμβάνουν συνήθως εκστρατείες συκοφάντησης, gaslighting, stonewalling, προβολή (τοποθέτηση των δικών τους συναισθημάτων ή συμπεριφοράς στο άλλο άτομο) και τριγωνισμό. Για παράδειγμα, ένας ναρκισσιστής μπορεί να δημιουργήσει μια εκστρατεία συκοφάντησης τριγωνοποιώντας τους άλλους, ενώ επινοεί ψέματα για ένα άτομο για να το κάνει να φαίνεται “τρελό”. Όσοι είναι πιο αφελείς ή εμπλέκονται στη “νοοτροπία της αγέλης” είναι πιο επιρρεπείς στο να πέσουν στην παραπλανητική συκοφαντία του ναρκισσιστή. Άλλες κοινές μορφές συναισθηματικής κακοποίησης περιλαμβάνουν το gaslighting και το stonewalling, τα οποία συνήθως γίνονται σε υψηλότερες συχνότητες καθώς η σχέση αρχίζει να διαλύεται.
Η συναισθηματική κακοποίηση δεν περιορίζεται στις παραπάνω συμπεριφορές και μπορεί επίσης να περιλαμβάνει τη σκέψη “όλα ή τίποτα”, μέσω της οποίας ο ναρκισσιστής βλέπει τις σχέσεις σε εξιδανικευμένες ή υποτιμημένες απολυτότητες. Για παράδειγμα, ένα μέλος της οικογένειας μπορεί να στραφεί στην αδελφή ή τον αδελφό του ως κάποιον που έχει όλες τις απαντήσεις, τον υποστηρίζει οικονομικά ή ακούει τα προβλήματά του. Αν αυτό το άτομο γίνει λιγότερο διαθέσιμο ή λιγότερο υποστηρικτικό, μπορεί να υποτιμηθεί, να συκοφαντηθεί στην οικογένεια ή τους φίλους και να καρφωθεί πλέον ως κάποιος που περιφρονεί.
Αποφυγή της μοναξιάς
Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτιμούν (και χρειάζονται) χρόνο για τον εαυτό τους. Αυτές οι στιγμές αυτοφροντίδας βοηθούν στη διορατικότητα, την αυτογνωσία και τη συναισθηματική ανάπτυξη. Ένας ναρκισσιστής μπορεί να επιμένει να κάνει τα πάντα μαζί με τον σύντροφό του (π.χ. κοινούς φίλους, κοινά χόμπι), ή μπορεί να υπερβεί την ανάγκη του συντρόφου του για χώρο. Παρομοίως, μπορεί να προσπαθεί να αποφύγει τη μοναξιά περνώντας το μεγαλύτερο μέρος του ελεύθερου χρόνου του στο γυμναστήριο, παίζοντας πολλές ώρες βιντεοπαιχνίδια ή συμμετέχοντας σε πολλές κοινωνικές ομάδες, συχνά εις βάρος της ποιότητας της ρομαντικής του σχέσης.
Αυτές οι συμπεριφορές οφείλονται στη συνεχή ανάγκη για εξωτερική επικύρωση. Οι ναρκισσιστές παλεύουν με μια πολύ εύθραυστη αίσθηση του εαυτού τους και κατανοούν την ταυτότητά τους μέσω των άλλων. Πολλοί γίνονται φαινομενικά εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι με βάση το με ποιον βγαίνουν ραντεβού, τα όποια μέλη της οικογένειάς τους είναι πιο κοντά τους αυτή τη στιγμή ή με ποιον συναναστρέφονται στη δουλειά τους. Πίσω από αυτή την τυποποιημένη συμπεριφορά κρύβονται βαθιές φοβίες απόρριψης ή εγκατάλειψης που ενισχύουν την ανάγκη τους να βρίσκονται πάντα κοντά σε άλλους.
Επούλωση από μια ναρκισσιστική σχέση
Επειδή ένας ναρκισσιστής μπορεί να είναι πολύ επιζήμιος για τη συναισθηματική, ψυχολογική και σωματική υγεία ενός ατόμου, καθώς και καταστροφικός για τις σχέσεις του, είναι σημαντικό να δείχνετε αυτοσυμπόνια στο ταξίδι της θεραπείας σας. Η επούλωση από μια ναρκισσιστική σχέση μπορεί να είναι πρόκληση, ειδικά αν έχετε βιώσει τραύμα από τη συμπεριφορά του ή έχετε ιστορικό τραυμάτων. Ωστόσο, υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια.
Κατ’ αρχάς, είναι σημαντικό να βρείτε έναν εκπαιδευμένο ψυχολόγο που ειδικεύεται στη θεραπεία του τραύματος και μπορεί να σας υποστηρίξει κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής σας διαδικασίας. Μπορεί να είναι ένας μακρύς δρόμος και δεν συνιστάται να τον ακολουθήσετε μόνοι σας. Είναι επίσης σημαντικό να καθιερώσετε (και να διατηρήσετε) προσωπικά όρια που εστιάζουν στις ανάγκες σας, συμπεριλαμβανομένου του τι δεν θα ανεχτείτε στη ζωή σας. Συνιστάται επίσης ανεπιφύλακτα, αν είναι δυνατόν, να πάτε (και να παραμείνετε) “χωρίς επαφή” μαζί τους και με οποιονδήποτε με τον οποίο συναναστρέφονται. Αυτό συμβάλλει στην προστασία της συναισθηματικής σας υγείας. Ως πρόσθετο πλεονέκτημα, όσο περισσότερο παραμένετε χωρίς επαφή, τόσο πιο εύκολο γίνεται να αναγνωρίσετε παρόμοια τοξική συμπεριφορά σε άλλους και να περιορίσετε επίσης την ενασχόλησή σας μαζί τους.