Στο απομακρυσμένο δυτικό τμήμα της Κολομβίας, όπου συναντώνται παρθένα τροπικά δάση και παρθένες παραλίες, μια ομάδα πολιτικών και επιχειρηματιών ονειρευόταν την κατασκευή ενός τεράστιου λιμανιού στον Ειρηνικό.
Χρειάστηκαν σχεδόν δύο δεκαετίες, μέχρι που μια μικρή κοινότητα κατάφερε να ακυρώσει το έργο των πολιτικών, ποντάροντας σε ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης για να διατηρήσει το κομμάτι του παραδείσου της.
Τον Ιούνιο, η UNESCO ανακήρυξε τον Κόλπο της Τριμπούγκα σε καταφύγιο της βιόσφαιρας, βάζοντας οριστικό τέλος στα σχέδια για την κατασκευή ενός λιμανιού βαθέων υδάτων και περίπου 80 χιλιομέτρων αυτοκινητόδρομου μέσα από την ανέγγιχτη ζούγκλα.
Η απομακρυσμένη περιοχή, χωρίς δρόμους που να τη συνδέουν με το εσωτερικό της χώρας, μπορεί να υπερηφανεύεται για την αφθονία των φυτικών ειδών, ενώ τα ζεστά νερά του Ειρηνικού αποτελούν τόπο αναπαραγωγής για τις φάλαινες και τις χελώνες.
Σε μια περιοχή όπου η ανεργία κυμαίνεται γύρω στο 30% και η φτώχεια πλήττει περίπου το 63% των κατοίκων, το έργο υποσχέθηκε «πολλές θέσεις εργασίας», θυμάται η Μαρσελίνα Μορένα, μια 51χρονη Κολομβιανή αφρικανικής καταγωγής.
«Όμως, από την άλλη πλευρά, επρόκειτο να μας φέρει την καταστροφή των μαγγρόβιων, της γης, των πάντων. Έτσι είπαμε όχι στο λιμάνι».
Φορώντας λαστιχένιες μπότες και γάντια, σκαρφαλώνει μέσα από πυκνά κλαδιά μαγγρόβιων σε αναζήτηση των πιάνγκουα, ενός μαλακόστρακου που θεωρείται λιχουδιά στο Εκουαδόρ και το Μεξικό.
Λέει ότι ο Κόλπος της Τριμπούγκα «θα είναι για τα παιδιά, ώστε στο μέλλον να έχουν κάτι για να ζήσουν».
«Δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να τον καταστρέψει, διότι πρόκειται για φυσική κληρονομιά».
«Οφέλη για λίγους»
Το έργο προτάθηκε για πρώτη φορά το 2006 από μια ομάδα περίπου 30 τοπικών αξιωματούχων και επιχειρηματιών.
Προχωρούσε με ρυθμούς σαλιγκαριού μέχρι που ο Ιβάν Ντούκε, που εξελέγη πρόεδρος το 2018, το έκανε προτεραιότητα.
Ωστόσο, αντιμετώπισε σθεναρή αντίσταση από περίπου 18.000 Αφρο-Κολομβιανούς και μέλη της κοινότητας των ιθαγενών Embera, οι οποίοι απέρριψαν την προσφορά ενός ελάχιστου μεριδίου στα κέρδη.
Περιβαλλοντικές ομάδες και μελέτες υποστήριξαν ξανά και ξανά πώς η κατασκευή του λιμανιού θα έβλαπτε τη μοναδική περιοχή.
Την ίδια στιγμή, η εταιρεία που υποστήριζε το έργο αγωνιζόταν να πάρει τις κατάλληλες εγκρίσεις για να προχωρήσει στην κατασκευή.
Η τοπική κοινότητα επεσήμανε επίσης την περίπτωση του Buenaventura, του μεγαλύτερου εμπορευματικού σταθμού της Κολομβίας στον Ειρηνικό, μόλις 200 χιλιόμετρα νότια, ο οποίος λειτουργεί εδώ και δεκαετίες.
Παρ’ όλα αυτά, ο κυρίως μαύρος πληθυσμός εκεί εξακολουθεί να υποφέρει από ανεργία, έλλειψη δημόσιων υπηρεσιών και ζει υπό την απειλή ένοπλων ομάδων που διακινούν ναρκωτικά γύρω από το λιμάνι.
Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης έχουν επίσης αναφέρει ότι το λιμάνι λειτουργεί σε λιγότερο από το ήμισυ της χωρητικότητάς του.
«Το Buenaventura είναι σαν καθρέφτης. Το λιμάνι φέρνει οφέλη μόνο σε λίγους», ενώ δημιουργεί άλλα προβλήματα, δήλωσε ο Αρνολντ Ρινκόν, διευθυντής του Codechoco, του τοπικού περιβαλλοντικού φορέα που αγωνίστηκε κατά του έργου.
Τον Φεβρουάριο του 2022, υπό την πίεση μιας επιθετικής περιβαλλοντικής εκστρατείας, ο Ντούκε υπαναχώρησε και ζήτησε από την UNESCO να χαρακτηρίσει τη ζώνη ως απόθεμα βιόσφαιρας, χωρίς να εξηγήσει την αλλαγή της γνώμης του.
Οικολογικός τουρισμός
Οι κάτοικοι θέλουν μια διαφορετική πορεία προς την ευημερία.
Οι ντόπιοι «μιλούν για οικολογικό τουρισμό και βιοτεχνική αλιεία, την πώληση πιστωτικών μορίων άνθρακα και διαφορετικές στρατηγικές που δεν επηρεάζουν τον βιότοπο», δήλωσε ο Ρινκόν.
Ο οικολογικός τουρισμός μικρής κλίμακας στη δυσπρόσιτη περιοχή αυξήθηκε κατά 126% μεταξύ 2019 και 2021, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, και θεωρείται κινητήριος μοχλός για περαιτέρω ανάπτυξη.
Με μικρή σύνδεση με μεγαλύτερες αγορές, μια εταιρεία βοηθά στη μεταφορά φρέσκων ψαριών από την περιοχή με αεροπλάνο σε εστιατόρια στο εσωτερικό της χώρας.
Το Viche, ένα κονιάκ από ζαχαροκάλαμο που παρασκευάζεται από τους ντόπιους, πωλείται σε μπαρ της Μπογκοτά.
Οι γυναίκες που περνούν τις μέρες τους ψάχνοντας για τα μαλακόστρακα πιάνγκουα, τα οποία πωλούνται προς έξι ευρώ το κιλό, ελπίζουν ότι το προϊόν τους θα βρει σύντομα μια παρόμοια αγορά.
Τα μαγγρόβια που παγιδεύουν τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και αερίων του θερμοκηπίου, είναι «πηγή ζωής», λέει η Αρισλέντα Χουρτάδο, πρόεδρος της τοπικής ένωσης πιάνγκουα.
«Όταν επιβιώνεις από κάτι πρέπει να το φροντίζεις, δεν μπορείς να καταστρέψεις αυτό που σε συντηρεί».
Πηγή: AFP