Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τα μαθηματικά για να εξηγήσουν το κοινωνικό φαινόμενο των έξι βαθμών διαχωρισμού.
Η εργασία τους υποδηλώνει ότι η ισορροπία μεταξύ του κόστους και του οφέλους της διατήρησης των κοινωνικών συνδέσεων διαμορφώνει το παγκόσμιο ανθρώπινο κοινωνικό δίκτυο. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, οι ατομικές προσπάθειες για τη βελτιστοποίηση των κοινωνικών τους συνδέσεων έχουν ως αποτέλεσμα να μεσολαβούν κατά μέσο όρο έξι βαθμοί μεταξύ δύο ανθρώπων.
Αυτό εξηγεί γιατί οι ιδέες, οι τάσεις, ακόμη και οι ασθένειες μπορούν να εξαπλωθούν παγκοσμίως μέσα σε λίγα βήματα μετάδοσης.
Βασικά στοιχεία:
Η έρευνα υποδηλώνει ότι οι καθολικοί μας έξι βαθμοί διαχωρισμού προκύπτουν από την προσπάθεια των ατόμων να εξισορροπήσουν το κόστος και τα οφέλη των κοινωνικών τους συνδέσεων. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι αυτή η ισορροπία τείνει να διαμορφώνει ένα κοινωνικό δίκτυο όπου όλοι απέχουν περίπου έξι στάδια συνδέσεων ο ένας από τον άλλο, επιβεβαιώνοντας το αρχικό πείραμα του Stanley Milgram για τον “μικρό κόσμο”.
Η μελέτη αυτή δείχνει ότι ο συνδεδεμένος κόσμος μας επιτρέπει την ταχεία εξάπλωση ιδεών, τάσεων και ασθενειών, αλλά δημιουργεί επίσης μια πλατφόρμα για παγκόσμια συνεργασία, όπως αποδεικνύει η διεθνής ομάδα που βρίσκεται πίσω από αυτή την έρευνα.
Γνωρίζετε κάποιον που γνωρίζει κάποιον; Όλοι έχουμε παίξει αυτό το παιχνίδι, συχνά για να μείνουμε έκπληκτοι ότι, παρά την ακραία κλίμακα της ανθρώπινης κοινωνίας, τυχαίοι άνθρωποι μπορούν να συνδεθούν μέσω πολύ μικρών αλυσίδων γνωριμιών – τυπικά, περίπου έξι.
Πρόσφατα, μια ομάδα ερευνητών από όλο τον κόσμο ανακάλυψε ότι αυτή η μαγεία των έξι βαθμών μπορεί να εξηγηθεί μαθηματικά.
Το ενδιαφέρον φαινόμενο, όπως δείχνουν, συνδέεται με μια άλλη κοινωνική εμπειρία που όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά – τον αγώνα του κόστους έναντι του οφέλους κατά τη δημιουργία νέων κοινωνικών δεσμών.
Το 1967, ένας αγρότης στην Ομάχα της Νεμπράσκα έλαβε ένα περίεργο γράμμα στο γραμματοκιβώτιό του. Ο αποστολέας ήταν ο καθηγητής Stanley Milgram, του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, και ο προοριζόμενος παραλήπτης ήταν ένας από τους συναδέλφους του. “Αν τυχαίνει να γνωρίζετε αυτό το άτομο”, έγραφε το μήνυμα, “παρακαλώ προωθήστε του αυτό το γράμμα”.
Φυσικά, οι πιθανότητες μιας τέτοιας άμεσης γνωριμίας σε μια τόσο μεγάλη κοινωνική και γεωγραφική απόσταση -από τη Βοστώνη μέχρι την Ομάχα- ήταν εξαιρετικά μικρές, και γι’ αυτό το λόγο, η επιστολή ζητούσε επιπλέον ότι αν ο παραλήπτης δεν γνώριζε τον προοριζόμενο παραλήπτη, θα έπρεπε να προωθήσει την επιστολή σε κάποιον που θα μπορούσε.
Αυτή η επιστολή ήταν ένα από τα περίπου 300 πανομοιότυπα πακέτα που στάλθηκαν με παρόμοιες οδηγίες. Οι 300 ανεξάρτητες επιστολές άρχισαν να κυκλοφορούν σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, επιδιώκοντας μια κοινωνική διαδρομή που θα συνέδεε τον “Τζο” από τις αγροτικές περιοχές της μεσαίας Αμερικής με τον ακαδημαϊκό κόμβο της Ανατολικής Ακτής. Δεν τα κατάφεραν όλα τα γράμματα, αλλά αυτά που τα κατάφεραν κατέγραψαν, για πρώτη φορά πειραματικά, τα γνωστά κοινωνικά μονοπάτια – ένας φίλος ενός φίλου ενός φίλου – που συνδέουν την αμερικανική κοινωνία.
Παραδόξως, οι διαδρομές βρέθηκαν εξαιρετικά σύντομες. Σε μια κοινωνία εκατοντάδων εκατομμυρίων ατόμων, το πείραμα διαπίστωσε ότι χρειάζονται μόνο περίπου έξι χειραψίες για να γεφυρωθεί η σχέση μεταξύ δύο τυχαίων ανθρώπων. Πράγματι, το πείραμα του Milgram επιβεβαίωσε αυτό που πολλοί από εμάς αισθανόμαστε διαισθητικά, ότι ζούμε σε έναν μικρό κόσμο, που χωρίζεται από μόλις έξι βαθμούς διαχωρισμού.
Όσο πρωτοποριακό και αν ήταν, το πείραμα του Milgram ήταν επίσης επισφαλές. Για παράδειγμα, δεν μέτρησε τα γράμματα που δεν έφτασαν στον τελικό τους προορισμό. Τα περισσότερα γράμματα δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους στη Βοστώνη. Τα λίγα γράμματα που πράγματι έφτασαν έφτασαν μέσω έξι βημάτων κατά μέσο όρο.
Τα ευρήματά του, ωστόσο, επιβεβαιώθηκαν σε μια σειρά από πιο συστηματικές μελέτες: για παράδειγμα, τα εκατομμύρια των χρηστών του Facebook απέχουν κατά μέσο όρο πέντε έως έξι κλικ μεταξύ τους. Παρόμοιες αποστάσεις μετρήθηκαν επίσης σε 24.000 χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, σε δίκτυα ηθοποιών, σε δίκτυα επιστημονικής συνεργασίας, στο δίκτυο Microsoft Messenger και σε πολλά άλλα. Οι έξι μοίρες συνέχιζαν να εμφανίζονται.
Ως εκ τούτου, τα κοινωνικά δίκτυα εξαιρετικά διαφορετικής κλίμακας και πλαισίου τείνουν να διαθέτουν εξαιρετικά σύντομες διαδρομές. Και το πιο σημαντικό, φαίνεται να ευνοούν καθολικά τον μαγικό αριθμό έξι. Αλλά γιατί;
Μια πρόσφατη δημοσίευση στο Physical Review X, από συνεργάτες από το Ισραήλ, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Ρωσία, τη Σλοβενία και τη Χιλή, δείχνει ότι μια απλή ανθρώπινη συμπεριφορά – η στάθμιση του κόστους και των οφελών των κοινωνικών δεσμών – μπορεί να αποκαλύψει τις ρίζες αυτού του ενδιαφέροντος φαινομένου.
Σκεφτείτε τα άτομα σε ένα κοινωνικό δίκτυο. Φυσικά, επιθυμούν να αποκτήσουν προβολή με την πλοήγηση στο δίκτυο και την αναζήτηση στρατηγικών δεσμών.
Ο στόχος δεν είναι απλώς να επιδιώξουν έναν μεγάλο αριθμό συνδέσεων, αλλά να αποκτήσουν τις σωστές συνδέσεις – αυτές που τοποθετούν το άτομο σε κεντρική θέση στο δίκτυο. Για παράδειγμα, η αναζήτηση ενός κόμβου που γεφυρώνει μεταξύ πολλών μονοπατιών, και ως εκ τούτου διοχετεύει μεγάλο μέρος της ροής των πληροφοριών στο δίκτυο.
Φυσικά, μια τέτοια κεντρική θέση στο δίκτυο, ενώ προσφέρει εξαιρετικά πολύτιμο κοινωνικό κεφάλαιο, δεν παρέχεται δωρεάν. Η φιλία έχει ένα κόστος. Απαιτεί συνεχή συντήρηση.
Ως αποτέλεσμα, όπως δείχνει η έρευνα, τα κοινωνικά δίκτυα, είτε εντός είτε εκτός διαδικτύου, είναι μια δυναμική κυψέλη ατόμων που παίζουν συνεχώς το παιχνίδι κόστους-οφέλους, διακόπτοντας συνδέσεις από τη μια πλευρά και δημιουργώντας νέες από την άλλη. Πρόκειται για μια συνεχή βουή που οδηγείται από τη φιλοδοξία για κοινωνική κεντρικότητα.
Στο τέλος, όταν αυτή η διελκυστίνδα φτάσει σε μια ισορροπία, όλα τα άτομα έχουν εξασφαλίσει τη θέση τους στο δίκτυο, μια θέση που ισορροπεί καλύτερα μεταξύ της επιθυμίας τους για προβολή και του περιορισμένου προϋπολογισμού τους για νέες φιλίες.
“Όταν κάναμε τα μαθηματικά”, λέει ο καθηγητής Baruch Barzel, ένας από τους κύριους συγγραφείς της εργασίας, “ανακαλύψαμε ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα: αυτή η διαδικασία καταλήγει πάντα με κοινωνικές διαδρομές με επίκεντρο τον αριθμό έξι. Αυτό είναι αρκετά εκπληκτικό.
“Πρέπει να κατανοήσουμε ότι κάθε άτομο στο δίκτυο ενεργεί ανεξάρτητα, χωρίς καμία γνώση ή πρόθεση για το δίκτυο ως σύνολο. Παρόλα αυτά όμως, αυτό το αυτοκατευθυνόμενο παιχνίδι διαμορφώνει τη δομή ολόκληρου του δικτύου. Οδηγεί στο φαινόμενο του μικρού κόσμου και στο επαναλαμβανόμενο μοτίβο των έξι βαθμών”, προσθέτει ο καθηγητής Barzel.
Οι σύντομες διαδρομές που χαρακτηρίζουν τα κοινωνικά δίκτυα δεν αποτελούν απλώς μια περιέργεια. Αποτελούν καθοριστικό χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς του δικτύου. Η ικανότητά μας να διαδίδουμε πληροφορίες, ιδέες και μόδες που σαρώνουν την κοινωνία είναι βαθιά ριζωμένη στο γεγονός ότι απαιτούνται μόνο μερικά άλματα για να συνδεθούν μεταξύ φαινομενικά άσχετα άτομα.
Φυσικά, οι ιδέες δεν διαδίδονται μόνο μέσω των κοινωνικών συνδέσεων. Οι ιοί και άλλοι παθογόνοι οργανισμοί τις χρησιμοποιούν επίσης. Τις σοβαρές συνέπειες αυτής της κοινωνικής σύνδεσης τις είδαμε από πρώτο χέρι με την ταχεία εξάπλωση της πανδημίας COVID που έδειξε σε όλους μας τη δύναμη των έξι βαθμών. Πράγματι, μέσα σε έξι κύκλους μόλυνσης, ένας ιός μπορεί να διασχίσει την υφήλιο.
“Αλλά από την άλλη πλευρά”, προσθέτει ο καθηγητής Barzel, “αυτή η συνεργασία είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς οι έξι μοίρες μπορούν να παίξουν υπέρ μας. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να συναντηθεί μια ομάδα από έξι χώρες σε όλο τον κόσμο; Αυτό είναι πραγματικά έξι μοίρες σε δράση!”
Η μελέτη αυτή υποστηρίχθηκε από επιχορηγήσεις του Επιστημονικού Ιδρύματος του Ισραήλ (επιχορήγηση αριθ. 499/19), του κοινού ερευνητικού προγράμματος ISF-NSFC Ισραήλ-Κίνας και του Ινστιτούτου Επιστήμης Δεδομένων του Πανεπιστημίου Bar-Ilan.