Το ιδιωτικό διαμέρισμα της Μαρίας Αντουανέτας, κρυμμένο πίσω από μια μυστική πόρτα στην κρεβατοκάμαρά της στο βασιλικό παλάτι των Βερσαλλιών, ανοίγει ξανά για το κοινό την Τρίτη μετά από μια μεγάλη ανακαίνιση.
Τα δωμάτια, συμπεριλαμβανομένων ενός μπουντουάρ, μιας βιβλιοθήκης και μιας αίθουσας μπιλιάρδου, απλώνονται σε δύο ορόφους με θέα σε μια εσωτερική αυλή. Λέγεται ότι εκεί κρύφτηκε για πρώτη φορά η τελευταία βασίλισσα της Γαλλίας κατά τη διάρκεια της πορείας του λαού προς τις Βερσαλλίες κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης του 1789.
Η επαναλειτουργία του διακριτικού αλλά πολυτελούς διαμερίσματος όπου η Μαρία Αντουανέτα έπαιζε με τα παιδιά της και δεχόταν τους φίλους της είναι το τελικό στάδιο ενός έργου που σηματοδοτεί την 400ή επέτειο των Βερσαλλιών, στο πλαίσιο του οποίου ανακαινίστηκαν επίσης δύο αποδράσεις της από το κύριο παλάτι: ένα χωριουδάκι με αγροτικές εξοχικές κατοικίες και το παλάτι Petit Trianon.
Η αυστριακής καταγωγής Μαρία Αντουανέτα ήταν 14 ετών όταν έφτασε στη Γαλλία για να παντρευτεί τον μελλοντικό Λουδοβίκο ΙΣΤ’. Ξεκίνησε τη διακόσμηση και την επίπλωση των ιδιωτικών δωματίων λίγο αφότου έγινε βασίλισσα το 1774 και συνέχισε μέχρι το 1788. Οι απαιτήσεις της για αλλαγές στα δωμάτια και η ανυπομονησία της να τελειώσουν οι εργασίες λέγεται ότι προκάλεσαν την οργή του επικεφαλής αρχιτέκτονα του βασιλιά, του Ange-Jacques Gabriel.
Οι ιστορικοί και οι ερευνητές έχουν περάσει το μεγαλύτερο μέρος μιας δεκαετίας συμβουλευόμενοι αρχεία και λογαριασμούς εκείνης της εποχής προσπαθώντας να διαπιστώσουν πώς θα μπορούσαν να έχουν φανεί. Το αποτέλεσμα είναι ένα εσωτερικό άδυτο από επίχρυσα και μεταξωτά – απόδειξη του πλούσιου και υπερβολικού γούστου της βασίλισσας – όπου αποσύρθηκε από την αυλική ζωή με τις πιο στενές κυρίες που την υπηρετούσαν για να περάσει χρόνο με τα παιδιά της και έναν εκλεκτό κύκλο φίλων.
“Χρειάστηκε η επιμονή των επιμελητών στο Château de Versailles επί πολλά χρόνια για να μας αποκαταστήσουν αυτή την τέλεια εικόνα και να συνθέσουν τους δεσμούς μεταξύ της δημόσιας και της ιδιωτικής ζωής της βασίλισσας”, δήλωσε η Catherine Pégard, πρόεδρος των Βερσαλλιών.
“Αυτά τα δωμάτια, στα οποία μόνο λίγοι φίλοι και η στενή της συνοδεία είχαν πρόσβαση, τόσο μικρά που μπορούν να τα δουν μόνο ομάδες των 10 ατόμων το πολύ, αποπνέουν ελαφρότητα. Για άλλη μια φορά, οι επιμελητές μέσα από την προσεκτική προσοχή τους στις πιο μικρές λεπτομέρειες, καταφέρνουν να δώσουν σε αυτά τα δωμάτια την αίσθηση που τους αρμόζει. Προσφέρουν στους επισκέπτες μια νέα εικόνα της ζωής της Μαρίας Αντουανέτας, ένα ταξίδι που εγείρει χίλια ερωτήματα σχετικά με την εθιμοτυπία και την οικειότητα”.
Ο Laurent Salomé, διευθυντής του παλατιού, δήλωσε ότι η ανακατασκευή περιπλέκεται από την έλλειψη ιστορικών αρχείων, αλλά δήλωσε ότι το ιδιωτικό διαμέρισμα της βασίλισσας είναι ένας “συναρπαστικός χώρος για όσους ενδιαφέρονται για την τελευταία δόξα της [γαλλικής] μοναρχίας”.
“Αυτός ο κόσμος της φινέτσας είχε σε μεγάλο βαθμό εξαφανιστεί και είχε αφήσει πολύ λίγα ίχνη στα αρχεία, γεγονός που περιπλέκει τη δουλειά”, είπε.
Η επίπονη εργασία περιελάμβανε τη διασταύρωση σχεδίων, υπομνημάτων προμηθευτών, διαφόρων γραπτών παραγγελιών και διαφόρων εγγράφων για να δημιουργηθεί μια αξιόπιστη ιδέα για την εμφάνιση των δωματίων. Οι αρχειονόμοι αναζήτησαν επίσης στοιχεία για τα υφάσματα και τα υλικά που επέλεξε η βασίλισσα για τις κουρτίνες και τις ταπετσαρίες, συμπεριλαμβανομένων των ιχνών υφασμάτων που βρέθηκαν κάτω από σύγχρονες ανακαινίσεις καρεκλών και καναπέδων.
Δύο από τα δωμάτια, συμπεριλαμβανομένου του μπουντουάρ της βασίλισσας, πιστεύεται ότι ήταν διακοσμημένα με τοιχοπετάσματα toile de Jouy με θέμα τον ανανά, ένα φρούτο που έφερε στην Ευρώπη ο Χριστόφορος Κολόμβος το 1493, του οποίου η σπανιότητα το είχε καταστήσει σύμβολο πλούτου και δύναμης.
Η Hélène Delalex, η επιμελήτρια που είναι υπεύθυνη για τα διαμερίσματα της Μαρίας Αντουανέτας στις Βερσαλλίες, δήλωσε ότι τα δωμάτια ήταν το “μεγάλο πάθος” της Μαρίας Αντουανέτας.
“Επέδειξε εξαιρετικό γούστο, αυτοπεποίθηση και τόλμη. Λίγους μόλις μήνες μετά την άφιξή της στις Βερσαλλίες, χωρίς καν να ρωτήσει τον βασιλιά, διέταξε τον Γκαμπριέλ να εκτελέσει μεγάλα έργα, τα οποία εκείνος αρνήθηκε και διαμαρτυρήθηκε στον ηγεμόνα. Ο τόνος είχε δοθεί. Όμως το πάθος αυτό συνεχίστηκε αμείωτο και μόνο η Επανάσταση μπόρεσε να του βάλει τέλος”.
Τα ξημερώματα της 6ης Οκτωβρίου 1789, αφού ένα εξαγριωμένο πλήθος εισέβαλε στις Βερσαλλίες, ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ και η Μαρία Αντουανέτα εγκατέλειψαν το βασιλικό παλάτι μαζί με τα παιδιά τους και δεν επέστρεψαν ποτέ. Το ζευγάρι προσπάθησε να διαφύγει από τη Γαλλία το 1791, αλλά συνελήφθη, φυλακίστηκε και κατηγορήθηκε ότι συνωμοτούσε με ξένες δυνάμεις για να προκαλέσει σύγχυση στην Επανάσταση. Ο βασιλιάς οδηγήθηκε στην γκιλοτίνα τον Ιανουάριο του 1793 και εννέα μήνες αργότερα ακολούθησε η Μαρία Αντουανέτα.
Η επαναλειτουργία των ιδιωτικών δωματίων, τα οποία ήταν κλειστά για το κοινό για πέντε χρόνια, αποτελεί κορυφαίο γεγονός του προγράμματος των Βερσαλλιών για την 400ή επέτειο. Το παλάτι, το οποίο προσελκύει σχεδόν 7 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως, χρονολογείται από το 1623, όταν ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΓ’ διέταξε να διευρυνθεί ένα μικρό κυνηγετικό καταφύγιο σε ένα κτήμα 1.976 στρεμμάτων. Τα κτίρια διευρύνθηκαν περαιτέρω από τον Λουδοβίκο XIV.