Ένα αρχαίο χρυσό νόμισμα αποδεικνύει ότι ένας Ρωμαίος αυτοκράτορας του 3ου αιώνα μ.Χ. που είχε απορριφθεί από τους ιστορικούς ως φανταστικό πρόσωπο, υπήρξε πραγματικά, λένε οι επιστήμονες. Το νόμισμα που φέρει το όνομα του Σπονσιανού και το πορτρέτο του, βρέθηκε πριν από περισσότερα από 300 χρόνια στην Τρανσυλβανία, που κάποτε ήταν ένα μακρινό φυλάκιο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Το νόμισμα θεωρείτο ψεύτικο και παρέμενε κλειδωμένο στο ντουλάπι ενός μουσείου. Τώρα, οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι τα σημάδια από γρατσουνιές που είναι ορατά με το μικροσκόπιο, αποδεικνύουν ότι το νόμισμα κυκλοφορούσε πριν από 2.000 χρόνια. Ο Πολ Πίρσον, επικεφαλής της μελέτης και καθηγητής στο University College του Λονδίνου, δήλωσε στο BBC ότι έμεινε έκπληκτος από την ανακάλυψη.
«Ανακαλύψαμε έναν αυτοκράτορα. Οι ειδικοί πίστευαν ότι ήταν ένα φανταστικό πρόσωπο και για αυτό τον είχαν απορρίψει. Πιστεύουμε όμως ότι όντως υπήρξε και ότι έπαιξε ρόλο στην ιστορία». Το νόμισμα βρέθηκε σε έναν μικρό θησαυρό που ανακαλύφθηκε το 1713. Θεωρούνταν γνήσιο ρωμαϊκό νόμισμα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν οι ειδικοί υποπτεύθηκαν ότι μπορεί να είχαν παραχθεί από πλαστογράφους της εποχής, λόγω του ακατέργαστου σχεδιασμού του.
Το 1863, ο Χένρι Κοέν, ο κορυφαίος εμπειρογνώμονας νομισμάτων της εποχής στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, εξέτασε το νόμισμα προκειμένου να δει αν θα το συμπεριλάμβανε στον κατάλογό του με τα ρωμαϊκά νομίσματα και αποφάνθηκε ότι ήταν ψεύτικο και κακοφτιαγμένο. Μαζί του συμφώνησαν και άλλοι ειδικοί και έτσι ο Σπονσιανός παρέμεινε ξεχασμένος.
Ωστόσο, ο καθηγητής Πίρσον αμφισβήτησε αυτή τη θεωρία όταν είδε φωτογραφίες του νομίσματος, ενώ έκανε έρευνα για ένα βιβλίο σχετικά με την ιστορία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μπόρεσε να διακρίνει γρατσουνιές στην επιφάνειά του, οι οποίες πίστευε ότι μπορεί να είχαν δημιουργηθεί από την κυκλοφορία του νομίσματος. Επικοινώνησε με το Μουσείο Hunterian του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, όπου φυλασσόταν το νόμισμα μαζί με άλλα τρία από τον αρχικό θησαυρό, και ζήτησε να συνεργαστεί με τους ερευνητές εκεί.
Οι ερευνητές εξέτασαν και τα τέσσερα νομίσματα κάτω από ένα ισχυρό μικροσκόπιο και επιβεβαίωσαν ότι όντως υπήρχαν γρατσουνιές από την τριβή με άλλα νομίσματα που βρίσκονταν μέσα σε πουγκί ή πορτοφόλι.
Μια χημική ανάλυση έδειξε επίσης ότι τα νομίσματα είχαν θαφτεί στο χώμα για εκατοντάδες χρόνια, σύμφωνα με τον Τζέσπερ Έρικσον, επιμελητή νομισμάτων του μουσείου, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Πίρσον στη μελέτη.
Ποιος ήταν ο Σπονσιανός;
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ήταν ένας Ρωμαίος στρατιωτικός που αναγκάστηκε να στεφθεί αυτοκράτορας της πιο απομακρυσμένης και δύσκολα υπερασπίσιμης επαρχίας της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, που ονομαζόταν Δακία. Σύμφωνα με αρχαιολογικές μελέτες, η Δακία αποκόπηκε από την υπόλοιπη ρωμαϊκή αυτοκρατορία γύρω στο 260 μ.Χ. όταν υπήρχε πανδημία, εμφύλιος πόλεμος και η αυτοκρατορία κατακερματιζόταν.
Περιτριγυρισμένος από εχθρούς και αποκομμένος από τη Ρώμη, ο Σπονσιανός πιθανόν ανέλαβε την ανώτατη διοίκηση κατά τη διάρκεια μιας περιόδου χάους και εμφυλίου πολέμου, προστατεύοντας τον στρατιωτικό και τον άμαχο πληθυσμό της Δακίας μέχρι να αποκατασταθεί η τάξη και να εκκενωθεί η επαρχία μεταξύ 271 μ.Χ. και 275 μ.Χ., σύμφωνα με τον Έρικσον.